Boża wiedza o naszej
przyszłości a wolność
Prawdziwa,
wewnętrzna wolność jest darem Bożym i równocześnie zadaniem. Człowiek,
dzięki łasce Chrystusa, może stopniowo dochodzić do pełnej wolności
polegającej na tym, że w każdej sytuacji będzie się kierował bezinteresowną
miłością, nie zaś własnym interesem. U niektórych
osób rodzą się wątpliwości co do ludzkiej wolności, gdyż nie potrafią
jej pogodzić z Bożą wszechwiedzą.
Znajomość
przyszłości przez Boga nie zniewala człowieka
1.
Dlaczego pełne poznanie przez Boga naszego przyszłego losu wiecznego nie
ogranicza naszej wolności? Ef
1,4-6
Bóg wie, czy się zbawimy, czy też potępimy. On zna dobrze
naszą przyszłość. Znajomość przyszłego losu człowieka nie jest równoznaczna
ze zniewoleniem go. Oto przykład. Patrząc z okna mojego mieszkania, widzę, że
jakaś osoba idzie w kierunku wykopanego rowu, którego jednak nie dostrzega.
Krzyczę więc do niej, żeby zmieniła kierunek, bo spotka ją nieszczęście,
ale ona nie słucha i ciągle zbliża się do rowu. Patrząc z wysokości mojego
piętra, w pewnym momencie dochodzę do przekonania, że nieszczęsny
przechodzień z pewnością wpadnie do wykopanego rowu. Moja znajomość jego
losu nie oznacza jednak, że to ja stałem się przyczyną jego nieszczęścia.
Nie ja przecież strąciłem go do rowu, lecz wpadł do niego sam, dlatego że z
uporem przeciwstawiał się wszelkim dobrym radom. Moje przewidywanie nieszczęścia
przechodnia nie pozbawiło go wolności osobistej. Podobnie też Bóg zna od
wieków nasze życie, nasze wolne decyzje, nasz przyszły los, co jednak wcale
nie pozbawia nas wolnej woli. To, że Bóg przewiduje czyjeś wieczne potępienie,
nie oznacza,
że go do tego z góry przeznacza lub że pragnie jego wiecznego cierpienia.
Przeciwnie, Bóg chce wiecznego szczęścia każdego człowieka i każdemu
pragnie udzielić tyle łaski, by przy jej pomocy osiągnął życie wieczne. Jeśli
jednak człowiek nie dochodzi do zbawienia, dzieje się tak nie dlatego, że Bóg
nie chciał mu pomóc lub nie udzielił mu łaski, ani dlatego, że przeznaczył
go na wieczne męki, ale dlatego, że sam człowiek dobrowolnie odrzucił
darowaną mu pomoc, odwrócił się od prawdy i dobra, które
wskazywało mu sumienie i
Ewangelia. (zob. Wszechwiedza
Boża)
Wolność
Judasza
2.
Czy Judasz był przez Boga zniewolony? Łk 22,3-6;
Mt 27,3-10
Dobry Bóg nikogo nie
przymusza do czynienia zła, chociaż z góry wie, jak człowiek postąpi. Stwórca
od wieków wiedział, że Judasz zdradzi Jezusa. Wiedział
o tym również Chrystus, a jednak wybrał go na Swojego apostoła. Uczynił to
przede wszystkim po to, by dać mu szansę podobną do tej, jaką mieli
pozostali apostołowie. Jezus wybrał Judasza, aby wraz z Nim głosił Dobrą
Nowinę i budował królestwo Boże. Chciwy uczeń odwrócił się jednak od
Jezusa, ponieważ umiłował pieniądze. Zdradził Jezusa dla materialnego
zysku. Judasz - jak i pozostali apostołowie - był wolnym człowiekiem i mógł
w dowolny sposób ułożyć sobie swoje życie.
Odkupienie dokonało się nie
dlatego, że Judasz zdradził Chrystusa, lecz dlatego, że Chrystus umiłował
swojego Ojca i nas, dlatego stał się Mu posłuszny, aż do śmierci krzyżowej.
Wybawienie od grzechów przyniosła nam zatem nie tyle zdrada Judasza, ile
przeogromna miłość Jezusa, która najpełniej
wyraziła się w Jego śmierci krzyżowej. To nie Judasz ani nie kapłani złożyli
Ojcu niebieskiemu w ofierze Jezusa Chrystusa, lecz On sam się dobrowolnie
ofiarował w duchu miłości i posłuszeństwa. Odkupienie mogło dokonać się
nawet bez śmierci krzyżowej, a tym bardziej bez zdrady Judasza, każdy bowiem
czyn Chrystusa wyrażał tyle miłości i posłuszeństwa, że mógł nam
przynieść wieczne zbawienie.
Nie znamy dokładnie wiecznego losu Judasza.
Żaden jednak tekst Pisma św. nie wskazuje na jego zbawienie. Chociaż mógł
się on nawrócić w ostatnim momencie życia, jednak Pismo św. o tym milczy. Zbawiciel powiedział
o nim surowe zdanie: „Wprawdzie Syn Człowieczy odchodzi, jak o Nim jest napisane, lecz
biada temu człowiekowi, przez którego Syn Człowieczy będzie wydany. Byłoby
lepiej dla tego człowieka, gdyby się nie narodził” (Mk 14,21). Sam Jezus
nazwał Judasza diabłem: "Na to rzekł do nich Jezus: Czyż nie wybrałem
was dwunastu? A jeden z was jest diabłem. Mówił zaś o Judaszu, synu Szymona
Iskarioty. Ten bowiem – jeden z Dwunastu – miał Go wydać." (J 6,70n).
Ewangeliści wspominają zaś, że szatan nie tylko kusił Judasza, ale że
wszedł w niego: "A po spożyciu kawałka (chleba) wszedł w niego
szatan." (J 13,27). Podobnie pisze św. Łukasz: "Wtedy szatan wszedł
w Judasza, zwanego Iskariotą, który był jednym z Dwunastu." (Łk 22,3).
Są to zatem bardzo poważne słowa, ostrzegające, że nawet osoba żyjąca
blisko Syna Bożego może być na usługach szatana. (zob. Wszechwiedza
Boża)
Bóg nie odbiera udzielonego człowiekowi daru wolnej woli
3.
Jak rozumieć słowa św. Pawła: Bóg „komu chce, ofiaruje miłosierdzie, a
kogo chce, czyni zatwardziałym"? Rz
9,18
Przy tłumaczeniu Pisma św.
obowiązuje zasada, że zdań nie wolno wyrywać z kontekstu. Przy czym
kontekstem są nie tylko zdania znajdujące się w najbliższym sąsiedztwie,
lecz - cała treść Pisma św., tak Starego, jak i Nowego
Testamentu. Poszczególnych zdań Pisma św. nie można wyrywać nie tylko z
kontekstu wszystkich natchnionych ksiąg, lecz również - z kontekstu całej
nauki głoszonej przez Kościół. Tak więc sens stwierdzenia, że Bóg „komu
chce, okazuje miłosierdzie, a kogo chce, czyni
zatwardziałym” (Rz 9,18) określony jest bliżej przez stwierdzenie św. Pawła,
że Bóg chce zbawienia wszystkich ludzi, gdyż Chrystus za wszystkich umarł na
krzyżu (por. 1 Tm 2,1-6). Jezus daje zbawienie każdemu, kto szuka Jego pomocy,
albowiem „każdy, kto wezwie imienia Pańskiego, będzie zbawiony” (Rz
10,13). Objawienie poucza nas, że Bóg kocha każdego człowieka, który jest
wolną istotą. W świetle całej nauki objawionej zdanie: Bóg „komu chce
okazuje miłosierdzie, a kogo chce, czyni zatwardziałym”,
można rozumieć w ten sposób, że Stwórca miłuje każdego, ale równocześnie
szanuje wolność ludzką i nie daje mu łaski nawrócenia, gdy widzi upór
woli, niechęć do zmiany życia. Bóg nie chce zniewalać człowieka swoją łaską.
Sens Pawłowego stwierdzenia, że Bóg „czyni zatwardziałym” serce ludzkie,
jest następujący: Bóg dopuszcza zatwardziałość ludzi, którzy nie chcą Go
pokochać i dobrowolnie opierają się Jego łasce.
